Gratie
Gratie verlenen is het geheel of gedeeltelijk kwijtschelden van een door de rechter opgelegde straf. Wanneer de uitspraak van de rechter onherroepelijk is, kunt u alleen de tenuitvoerlegging van de straf alleen nog voorkomen door gratie te vragen aan Zijne Majesteit de Koning. De Dienst Justis, een onderdeel van het Ministerie van Justitie, beslist om het gratieverzoek.
Gratieverzoek
Gratie kan worden aangevraagd middels een speciaal daarvoor bestemd gratieformulier (art. 3 lid 1 Gratiewet) Het gratieverzoek moet goed worden onderbouwd en moet van bewijsstukken zijn voorzien. Wanneer het verzoek namens de veroordeelde wordt ingediend, moet de veroordeelde altijd zelf instemmen met het gratieverzoek en het gratieformulier (mede) ondertekenen.
> Meer informatie gratieverzoek
Gevallen gratie
Gratie kan worden verleend voor de volgende gevallen:
- onherroepelijk opgelegde hoofdstraffen en bijkomende straffen kan gratie worden verzocht en verleend, met dien verstande dat geen gratie wordt verleend van onvoorwaardelijke geldboeten tot en met een bedrag van € 340 (artikel 558 lid 1 Sv)
- onherroepelijk opgelegde maatregelen van terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege, plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders, onttrekking aan het verkeer en ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel (artikel 558 lid 3 Sv)
- straffen krachtens een rechterlijke beslissing in een vreemde staat opgelegd, en in Nederland ten uitvoer te leggen met toepassing van artikel 43 van de Wet overdracht tenuitvoerlegging strafvonnissen of na ongegrondverklaring van een bezwaarschrift ingediend krachtens artikel 35 van die wet (artikel 558 lid 2 Sv);
- een gevangenisstraf die door het Internationaal Strafhof is opgelegd wegens een misdrijf gericht tegen de rechtspleging van het Strafhof en waarvan de tenuitvoerlegging in Nederland geschiedt overeenkomstig artikel 67 of 68 van de Uitvoeringswet Internationaal Strafhof (artikel 558 lid 2 Sv);
- sancties opgelegd in een andere lidstaat van de Europese Unie en in Nederland ten uitvoer te leggen met toepassing van de Wet wederzijdse erkenning en tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties 2008 (artikel 558 lid 2 Sv)
Termijnen voor gratie
Een verzoek tot gratie kan pas worden ingediend na 3 maanden na het onherroepelijk worden van de uitspraak. Alleen bij nieuwe omstandigheden (novum) kan ook eerder een gratieverzoek worden ingediend (art. 4 lid 4 en art 8 Gratiewet).
Heeft de veroordeelde al eerder een verzoek tot gratie gedaan, dan geldt er nog een aanvullende eis dat er minimaal een jaar moet zijn verstreken na de indiening van het vorige gratieverzoek.
Opschortende werking na verzoek gratie
In sommige gevallen kan aan een verzoek tot gratie opschortende werking worden verleend. Dit betekent dat het Openbaar Ministerie de straf nog niet ten uitvoer mag leggen zolang niet is beslist op het gratieverzoek. De voorwaarden hiervoor zijn:
- De tenuitvoerlegging van de straf of maatregel mag nog niet zijn aangevangen
- Het moet gaan om een vrijheidsstraf van 6 maanden of minder, waaronder mede is begrepen een voorwaardelijke vrijheidsstraf van 6 maanden of minder waarvan later de tenuitvoerlegging is bevolen, een werkstraf of een geldboete.
Daarnaast wordt de tenuitvoerlegging van de straf altijd opgeschort indien het Openbaar Ministerie meer dan een jaar na het onherroepelijk worden van de straf of maatregel niets heeft gedaan. Te lang stilzitten van het Openbaar Ministerie heeft dus als voordeel dat een gratieverzoek direct opschortende werking toekomt.
> Meer informatie opschortende werking gratieverzoek
Pro deo advocaat
Voor het opstellen en indienen van een gratieverzoek wordt geen reguliere toevoeging afgegeven. Gaat het om een gratieverzoek in verband met een onvoorwaardelijke gevangenisstraf, dan kan er wel een Lichte Advies Toevoeging (LAT) worden aangevraagd. De LAT dekt echter maar een beperkt aantal werkzaamheden van de advocaat. Het is een beperkte toevoeging die de advocaat in staat stelt om snel even een (beknopt) gratieverzoek in te dienen.
De veroordeelde dient wel een eigen bijdrage te betalen. Deze eigen bijdrage is afhankelijk van het inkomen. Meer informatie over de eigen bijdrage bij een LAT vindt u op www.prodeoadvocaatstrafrecht.nl.
