Gradaties opzet
Opzet is er in verschillende gradaties:
- Vol opzet
- Opzet met zekerheids- of noodzakelijkheidsbewustzijn
- Opzet met waarschijnlijkheidsbewustzijn
- Voorwaardelijk opzet (opzet met mogelijkheidsbewustzijn)
De overgang tussen de verschillende categorie moet niet te strak worden gehanteerd. De overgangen zijn meer vloeiend.
1. Vol opzet
Van vol opzet is sprake indien de dader willens en wetens handelt. De dader moet een echte wil hebben op een bepaalde handeling of gevolg. Hij moet het gevolg hebben beoogd.
Of het doel wordt behaald, is niet van belang voor het opzet. Hooguit kan dit van invloed zijn op de vraag of het gaat om een voltooid delict of een poging.
2. Opzet met zekerheidsbewustzijn (noodzakelijkheidsbewustzijn)
Bij opzet met zekerheidsbewustzijn beoogt de dader het gevolg niet, maar zie de dader het gevolg als noodzakelijk verbonden aan zijn gedraging. Bij zekerheids- en noodzakelijkheidsbewustzijn kan een gevolg of omstandigheid niet uitblijven, ondanks dat dit niet het primaire doel van het handelen of nalaten is. Een bekend voorbeeld is de man die een boot midden op zee laat opblazen omdat hij de verzekeringspenningen wil opstrijken. Dat de bemanning van de boot hierbij ook om het leven komt, is niet zijn doel, maar is wel een zeker en noodzakelijk gevolg van zijn handelen.
3. Opzet met waarschijnlijkheidsbewustzijn
Als het intreden van een niet primair gewild gevolg normaal gesproken niet uit zal blijven, wordt gesproken van opzet met waarschijnlijkheidsbewustzijn. Men weet dat het gevolg waarschijnlijk zal intreden, maar laat zich daardoor niet afschrikken.
4. Voorwaardelijk opzet (opzet met mogelijkheidsbewustzijn)
Voorwaardelijk opzet is de ondergrens van opzet. Bij voorwaardelijk opzet gaat het om het willens en wetens bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans.
Voorwaardelijk opzet op een bepaald gevolg is aanwezig als de verdachte zich willens en wetens heeft blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat dat gevolg zal intreden. De verdachte moet wetenschap hebben gehad van de aanmerkelijke kans dat het gevolg zal intreden en die kans ten tijde van de gedraging bewust hebben aanvaard.
> Meer informatie voorwaardelijk opzet
