Indien een advocaat getuigen wil horen voordat de zaak op zitting staat, kan hij een verzoekschrift indienen bij de rechter-commissaris om onderzoekshandelingen te verrichten.

Wettelijk kader horen getuigen voor aanvang hoger beroep

De wettelijke basis voor het horen van getuigen voordat de zitting in hoger beroep begint, is artikel 182 Sv:

1. Een persoon die als verdachte van een strafbaar feit is verhoord, of die reeds terzake van een strafbaar feit wordt vervolgd, kan de rechter-commissaris verzoeken dienaangaande onderzoekshandelingen te verrichten.
2. Het verzoek wordt schriftelijk gedaan en gericht aan de rechter-commissaris in wiens rechtsgebied de vervolging plaatsvindt of waar het verhoor heeft plaatsgevonden.
3. Het verzoek behelst een opgave van het feit en van de onderzoekshandelingen die door de rechter-commissaris dienen te worden verricht, en is met redenen omkleed. De rechter-commissaris zendt de officier van justitie onverwijld een afschrift van het verzoek. De officier van justitie kan schriftelijk zijn zienswijze mededelen omtrent het verzoek.
(..)
5. De rechter-commissaris beslist zo spoedig mogelijk over het verzoek. De beschikking is met redenen omkleed en wordt schriftelijk ter kennis van de verdachte en de officier van justitie gebracht. In geval van toewijzing van het verzoek, vermeldt de beschikking het feit waarop het onderzoek betrekking heeft en verricht de rechter-commissaris zo spoedig mogelijk de verzochte onderzoekshandelingen.
6. Indien de rechter-commissaris weigert de door de verdachte gewenste onderzoekshandelingen te verrichten, kan de verdachte binnen veertien dagen een bezwaarschrift indienen bij de rechtbank.
(..)

Belang horen getuigen via rechter-commissaris

Het kan om meerdere redenen verstandig zijn om nog voor de zitting getuigen te horen via de rechter-commissaris

• Hoe sneller de getuigen worden gehoord, hoe beter het is. Wanneer het te lang duurt voordat een getuige zijn verhaal kan doen, bestaat het risico dat de getuigen bepaalde details, die voor de zaak van belang kunnen zijn, is vergeten.
• Het horen van getuigen via de rechter-commissaris voorkomt een vertraging van de strafzaak. Dit kan van belang zijn wanneer de verdachte in voorlopige hechtenis zit.
• Bij de rechter-commissaris kan de advocaat in alle rust de getuigen ondervragen en kan de advocaat diens verklaringen beter in zijn pleidooi verwerken.

Het nadeel van het horen van getuigen via de rechter-commissaris is echter dat de verdachte hier zelf niet bij aanwezig mag zijn waardoor hij zelf niet hoort wat de getuige verklaart en hij hier ook verder geen nadere vragen over kan stellen. Dat doet de advocaat namens de verdachte. Wel krijgt de verdachte, na het getuigenverhoor, via zijn advocaat, een proces-verbaal van het verhoor.

Maatstaf

De maatstaf voor de beoordeling van het verzoek tot het horen van getuigen is het verdedigingsbelang. Volgens de memorie van toelichting betekent dit dat het verzoekschrift alleen wordt afgewezen 'indien de gevraagde onderzoekshandeling niet kan bijdragen aan enige in de zaak te nemen beslissing.'

vlg. o.a. Rb Overijssel, 7 januari 2015, ECLI:NL:RBOVE:2015:89 en Rb Zeeland West-Brabant, 5 november 2014, ECLI:NL:RVZWB:2014:7614)

"De bedoeling van de nieuwe op 1 januari 2013 in werking getreden regeling is naar de letter en strekking van de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel dat tot deze wet heeft geleid, dat de voorgestelde regeling eenvoudiger van opzet is dan de mini-instructie die zij vervangt. Met het oog op een efficiënte behandeling van de strafzaak tijdens het onderzoek ter terechtzitting is het naar het oordeel van de wetgever onwenselijk om verzoeken van de verdediging (of de officier van justitie) eerst tijdens de zitting aan de orde te stellen. Het doel dat de wetgever met de nieuwe regeling heeft willen bereiken, is dat het strafproces zo soepel en efficiënt mogelijk verloopt door kenbaar gemaakte onderzoekswensen al in een vroeg stadium door de rechter-commissaris te laten uitvoeren. Het feit dat niet al te strikt en formalistisch met onderzoekswensen moet worden omgegaan, wordt ook geïllustreerd in het feit dat verzoeken slechts worden afgewezen ‘indien de gevraagde onderzoekshandeling, niet kan bijdragen aan enige in de zaak te nemen beslissing’(MvT, p. 16). Daaruit spreekt de ruimte die de verdediging toekomt bij het horen van bijvoorbeeld getuigen."

Voorschriften verzoek

De advocaat moet een verzoekschrift ex artikel 182 lid 2 Sv. schriftelijk indienen. Er gelden verder geen speciale voorschriften voor het indienen van het verzoek. Van belang is wel dat het verzoekschrift de namen en de adresgegevens bevat van de op te roepen getuigen en dat goed wordt gemotiveerd waarom het in het belang van de verdediging is dat deze getuigen worden gehoord.

Plaats van indiening

Op grond van artikel 182 lid 3 Sv. moet het verzoekschrift worden ingediend bij de rechter-commissaris in wiens rechtsgebied de vervolging plaatsvindt of waar het verhoor heeft plaatsgevonden.

Voorwaarden indiening verzoekschrift

Er gelden nauwelijks voorwaarden voor de indiening van een verzoekschrift ex artikel 182 Sv. om getuigen te horen. De enige voorwaarden die worden gesteld zijn:

• dat de verdachte voor het strafbare feit is verhoord of dat er reeds vervolging heeft plaatsgevonden (bijv. voorgeleiding rechter-commissaris)
• dat het in het belang van enige voor de strafzaak te nemen beslissing is dat de onderzoekshandelingen worden verricht (maatstaf: verdedigingsbelang)
• het verzoek moet schriftelijk en gemotiveerd worden gedaan

Onderzoekshandelingen

De advocaat kan namens de verdachte de volgende onderzoekshandelingen verrichten:

• Het doen horen van getuigen
• Het horen van de verdachte zelf
• Het doen verrichten van DNA-onderzoek
• Het laten verrichten van gedragskundig onderzoek
• Het laten verrichten van een contra-expertise
• Het laten verrichten van een reconstructie
• verzoek om onderzoek in te stellen naar een alibi (Rb Den Haag, 24 juni 2013, NbSr. 2013, 343)